نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسندگان

• شادی ابراهیم خانی
• محمد حسین بیات

دانشگاه علامه طباطبایی

چکیده

بحث عالم خیال منفصل برای عرفا و همچنین فلاسفه بسیار مهم بوده است و هرکدام نظرات متفاوتی در باب این عالم داشته‌اند. از بین عرفا، مولانا در مثنوی به صورت غیرمستقیم اشاراتی به این عالم کرده است. ملاصدرا هم در اسفار اربعه، بخشی از کتاب را به این بحث اختصاص داده است. این پژوهش با هدف بررسی و تحلیل آراء مولانا و ملاصدرا در خصوص عالم خیال از دو منظر هستی‌شناسی و معرفت‌شناسی انجام شده است که در ذیل آن، تفاوت‌ها و شباهت‌های نظریات آن‌ها بیان گردیده است. روش این پژوهش، توصیفی ـ تحلیلی بوده و شواهد و نمونه‌ها از منابع کتابخانه‌ای جمع‌آوری گردیده است. یافته‌های تحقیق نشان داد که در آراء مولوی و ملاصدرا در خصوص حقیقتِ قوۀ خیال متصل و وجود عالم خیال منفصل و عملکردشان اختلاف چندانی مشاهده نمی‌شود. هر دو به وجود عالم خیال منفصل معترفند. ضمن اینکه هر دو عالم خیال را باطن عالم ماده می‌دانند. ولیکن به دلیل اینکه نگاه مولانا به عالم خیال بیشترعرفانی و نگاه ملاصدرا هم بیشتر فلسفی است، درنتیجه در بازخورد با عالم خیال تفاوت‌هایی بین این دو اندیشمند وجود دارد.

کلیدواژه‌ها

• اسفار اربعه
• عالم خیال منفصل
• مثنوی معنوی
• معرفت‌شناسی
• هستی‌شناسی

موضوعات

• مباحث تطبیقی