نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسندگان

• نیره کنعانی ¹
• حمیدرضا توکلی ²

¹ دکتری زبان و ادبیات فارسی، دانشکدۀ علوم انسانی، دانشگاه سمنان، سمنان، ایران.

² دانشیار گروه زبان و ادبیات فارسی، دانشکدۀ علوم انسانی، دانشگاه سمنان، سمنان، ایران.

چکیده

فرهنگ و سنّت عرفانی، از گفتمان‌های مهمی است که از گذشته در فرهنگ ما رواج داشته و روایی خود را حفظ کرده است. این فرهنگ، به تأثیر از تحولات فضای مدرن و پسامدرن، دچار دگرگونی شده و فضاهای جدیدی را رقم زده که گاه با نگاه سنتی به عرفان متفاوت است و گاه آن را به نقد می‌کشد. گزاره‌هایی از این فرهنگ نیز در دنیای معاصر به حیات خود ادامه داده‌اند. فرهنگ و سنّت عرفانی در ادبیات معاصر نیز بازتاب دارد و جلوه‌های آن به‌تصریح و گاه غیر‌مستقیم در ساختار و محتوای برخی رمان‌های معاصر قابل بازیابی است. رمان طوبا و معنای شب، اثر شهرنوش پارسی‌پور است که رنگ و بوی عرفانی دارد و مؤلفه‌های عرفانی در آن نمود دارد. در این رمان، فرهنگ و سنّت عرفانی از فضاهای سنتی فاصله گرفته و به شکل‌های دیگری بروز یافته است. در پژوهشِ حاضر با روش توصیفی- تحلیلی تلاش شده تا گزاره‌های مرتبط با این فرهنگ در این رمان، شناسایی و تبیین گردد تا از این طریق، نحوۀ مواجهۀ انسان معاصر با میراث عرفانی و داوری او نسبت به آن، نشان داده شود. با این بررسی، می‌توان برخی از شاخص‌های مربوط به جریان‌شناسی مقولۀ عرفان را از منظر ادبی ارائه داد.

کلیدواژه‌ها

• فرهنگ و سنت عرفانی
• رمان
• طوبا و معنای شب
• عرفان معاصر

موضوعات

• نقد ادبی و متون عرفانی