نوع مقاله : مقاله پژوهشی
نویسندگان
دانشیار گروه زبان و ادبیات فارسی دانشگاه حکیم سبزواری، سبزوار، ایران
چکیده
ادبیات قلندری یکی از شاخه‌های ادبیات عرفانی است که در واکنش به مفاسد فکری، فرهنگی، اخلاقی، اجتماعی و سیاسی به وجود آمده است. قالب غزل، یکی از اصلی‌ترین قالب‌هایی است که شاعران پس از سنایی در حوزۀ ادب قلندری و ملامتی از آن بهره گرفته‌اند. مفاهیم قلندری و رندی در شعر بسیاری از شاعران از جمله همام تبریزی وجود دارد. این مفاهیم باعث ایجاد تصویرپردازی‌هایی مفهومی و شناختی شده است که با استخراج نگاشت‌ها و استعاره‌های مفهومی این مفاهیم، می‌توان به زیرساخت فکری شاعر و اوضاع و احوال اجتماعی، سیاسی و فرهنگی زمان شاعر تا حد زیادی پی برد. نگارندگان در پژوهش حاضر، به روش توصیفی‌ـ‌تحلیلی به بررسی و تحلیل نگاشت‌ها و استعاره‌های مفهومی در غزلیات قلندری همام تبریزی شاعر قرن هفتم هجری پرداخته‌اند. برایند تحقیق گویای آن است که اصلی‌ترین مفاهیمی که در خلق نگاشت‌ها و استعاره‌های مفهومی غزلیات قلندری همام تبریزی تأثیر گذاشته‌اند عبارت‌اند از: مفاهیم عشق، عاشق، معشوق، مفاهیم قمار و رندی، مفاهیم مربوط به می و مستی، ستیز با زهد دروغین و ریا و تقابل عقل و عشق. نکتۀ دیگر این که همام نیز مانند بسیاری از شاعران قرن هفتم و هشتم هجری، از مفاهیم قلندری و رندی و ملامتی، برای مبارزه با مفاسد اخلاقی استفاده کرده است.
کلیدواژه‌ها
موضوعات
)