نوع مقاله : مقاله پژوهشی
نویسنده
گروه زبان و ادبیات فارسی، دانشکده ادبیات و علوم انسانی، دانشگاه محقق اردبیلی، اردبیل، ایران.
چکیده
با نگاهی به آثار برجستۀ حوزۀ ادبیات عرفانی، تفاوت‌های عمده‌ای را در به‌کارگیری اصطلاحات مربوط به این نوع ادبی، شاهد هستیم. اگر قبض و بسط را از احوال عرفانی بدانیم که همواره در مسیر سیر و سلوک در کنار هم عارف را تحت تأثیر خود قرار می‌دهند، این مفهوم می‌تواند در آثار عرفانی، نمودهای متفاوتی داشته باشد که پژوهش حاضر با روش توصیفی- تحلیلی در پی بیان تفاوت‌ها و سیر تحول این مفهوم با پرده‌برداشتن از انفعالات درونی عرفا، تأثیر هرکدام از انفعالات بر آثار و بالطبع تأثیر نوع نگرش آنان بر این مفاهیم را به‌صورت جزئی‌تر مورد بررسی قرار می‌دهد؛ به‌صورتی که با بررسی متوالی این آثار به این مسأله رهنمون می‌شویم که هر کدام از عارفان مورد بحث، نمایندۀ مرحله‌ای از مراحل سیر و سلوک عرفانی- شریعت (سنایی)، طریقت (عطار)، حقیقت (مولوی)- به‌حساب می‌آیند و این مفاهیم در هر عارفی بسته به ظرفیت وجودی و تجاربش، رنگ متفاوتی به‌خود می‌گیرد.
کلیدواژه‌ها
)