نوع مقاله : مقاله پژوهشی
نویسندگان
دانشگاه علامه طباطبائی، تهران، ایران
چکیده
از آن‌جا که زبان عرفان، زبانی تمثیلی و رمزگونه است، گفتار عرفا در بیان مشاهدات و مکاشفات خود در حالات خاص روحانی، شطح‌آمیز جلوه می‌کند؛ از این رو شطحیات، ارتباط تنگاتنگی با اسرار الهی دارد؛ چنان‌که می‌تواند منعکس کنندۀ بنیان تفکرات شخصی یک عارف در مراتب بالای عرفانی باشد. در این عرصه، عطّار نیشابوری، شاعر عارفی است که در مکتب وی، بخش ویژه‌ای از این شطحیات در غزلیات او راه یافته است؛ به طوری که می‌توان بنیاد اندیشه‌های عرفانی وی را در واکاوی شطحیات غزلیات وی باز یافت. موضوع بررسی این مقاله، شطحیات در دیوان غزلیّات عطّار نیشابوری است، که در آن سعی شده به روش استقرایی- تحلیلی، شواهد برجسته‌ای از دیوان این شاعر که مفهوم "شطح" در آن‌ها مستتر است، مورد بررسی قرار گیرد، تا از این طریق، فلسفۀ تحلیلی نگاه عطّار دربارۀ شطح بر پایۀ بن‌مایه‌های سازندۀ آن و اهمیت نظر وی در این باره تبیین گردد و روشن شود که "شطحیات" تا چه اندازه و به چه شیوه‌ای در "دیوان غزلیّات و قصاید عطّار نیشابوری" راه یافته است.
کلیدواژه‌ها
)