نوع مقاله : مقاله پژوهشی
نویسندگان
1 عضو هیات علمی دانشگاه علامه طباطبایی
2 دانشگاه تربیت مدرس
چکیده
حقیقت عشق، به‌عنوان بالاترین حقیقت وجودی از اساسی‌ترین مسائل عرفان است که عارفان بسیاری در این زمینه قلم‌فرسایی کرده‌اند. احمد غزالی و نجم‌الدین رازی دو تن از عارفان (قرن پنجم، قرن هفتم) هستند و مباحث بسیار مؤثری در زمینة عشق عرفانی مطرح کرده‌اند. روش این پژوهش، توصیفی – تحلیلی است که با تحلیل شواهد درون‌متنی و مراجعه به منابع کتابخانه‌ای انجام‌شده است.
نتایج این پژوهش حاکی از آن است که غزالی و رازی بر این باورند که معرفت حقیقی تنها از طریق عشق به وجود می‌آید و بر اساس نظریة وحدت وجود، همة تجلیّات هستی، انعکاس صورت حق هستند. عاشق همة این تجلیّات را دوست دارد و همین نگاه عاشقانه، دلیل زیبا بودن تمام هستی است. ازنظر این دو عارف، انسان قبل از ورود به دنیا، امانت دار گوهر عشق بود و هر دو عارف با استناد به آیة «یّحِبّهم و یُحِبونَه»، آغاز عشق‌ورزی را از جانب خداوند می‌دانند و عقل را در مسیر عشق و وصال سالک به معبود ناقص و ضعیف می‌دانند. آینه و آینه‌داری از دیگر مباحثی است که در مرصادالعباد و آثار غزالی مطرح‌شده است که روی زیبا و دل‌آگاه همچون آینه‌ای است که عارف، جمال حق را در آن آینه تماشا می‌کند و معشوق تنها در آینة عشق و طلب عاشق می‌تواند کمال زیبایی خود را دریابد. تقسیم‌پذیری عشق از دیگر مطالبی است که به‌صورت غیرمسقیم در مرصادالعباد و آثار غزالی استخراج می‌شود و مطالب موجود حاکی از باور این دو عارف درتقسیم عشق به اقسام مختلف است.
کلیدواژه‌ها
)