نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسنده

• سمیه جبارپور

دانش آموختة دکتری زبان و ادبیات فارسی-عرفانی/ دانشگاه ارومیه

چکیده

«بحرالمعانی» مجموعه‌ای از نامه‌های عرفانی صوفی طریقة چشتیه، سیدمحمدبن نصیرالدین جعفرمکی حسینی (732-824 هـ. ق) است که نخستین بار به تصحیح و تحقیق محمد سرورمولایی از سوی انتشارات فرهنگستان زبان و ادب فارسی (گروه دانشنامة زبان و ادب فارسی در شبه قاره) در سال 1397 منتشر شده است. این کتاب در تذکره‌ها و تحقیقات معاصرین به عنوان اثر عرفانی بسیار مهم و با ارزش معرفی شده و در بزرگداشت مؤلف آن، مبالغه‌های بسیار کرده‌اند. این در حالی است که مطالعة متن کتاب، مغایر چیزی است که این منابع می‌گویند. مؤلف کتاب، مدعی تجارب و آموزه‌های عرفانی ناب و مهمی است که سعی کرده تا آن‌ها را حتی‌المقدور به مخاطب نامه‌هایش منتقل کند. حال آنکه ما ردپای آن مطالب مهم عرفانی را در منابع دیگری یافتیم که بالطبع متعلق به دیگری است. در نوشتار حاضر کوشیده‌ایم تا به شیوة نقد درون‌متنی با معرفی منابع عرفانی مهمی که از مأخذ پایه و اساسی در نگارش مکتوبات «بحرالمعانی» است و مؤلف با وجود نقل مستقیم مطالب آن‌ها در کتابش، هیچ اشاره‌ای به این منابع و صاحبان آن‌ها نکرده است؛ میزان وثاقت ادعاهای صاحب اثر را که به جد عقیده دارد مکتوبات وی از ژرفای عمیق معرفتی برخوردار است و نیز جایگاه عرفانی کتاب را ارزیابی کنیم.

کلیدواژه‌ها

• بحرالمعانی
• مأخذشناسی
• مکّی‌حسینی
• نقد درون متنی